57. Một thời, Thế Tôn trú ở Rājagaha (Vương Xá), tại Gijjhakūṭa (núi Linh Thứu). Rồi Tôn giả Ānanda đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, Tôn giả Pūraṇa Kassapa trình bày sáu sanh loại:⁸⁸ Sanh loại đen, sanh loại xanh, sanh loại đỏ, sanh loại vàng, sanh loại trắng, sanh loại hết sức trắng. Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là sanh loại đen do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Kẻ giết cừu, kẻ giết heo, kẻ giết chim, kẻ săn thú, kẻ hung bạo,⁸⁹ người đánh cá, kẻ ăn trộm, kẻ giết người ăn trộm, kẻ ngục tốt và những người khác theo nghề tàn ác.” Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là các sanh loại xanh do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Các Tỷ-kheo sống như cỏ gai đâm bên hông, và tất cả những ai khác chủ trương Nghiệp nhân luận, Nghiệp quả luận.” Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là các sanh loại đỏ do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Các Ni-kiền-đà và những kẻ mặc một tấm vải.” Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là các sanh loại vàng do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Các gia chủ và đệ tử những người ở trần truồng.” Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là các sanh loại trắng do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Các tà mạng ngoại đạo và đệ tử của họ.” Ở đây, bạch Thế Tôn, đây là các sanh loại hết sức trắng do Pūraṇa Kassapa trình bày: “Nanda Vaccha, Kisa Saṅkicca và Makkhali Gosāla.” Bạch Thế Tôn, sáu sanh loại này do Pūraṇa Kassapa trình bày.

– Này Ānanda, có phải toàn thế giới⁹⁰ đều đồng ý chấp nhận sự trình bày thành sáu sanh loại này của Pūraṇa Kassapa không? – Thưa không, bạch Thế Tôn.

– Ví như, này Ānanda, một người nghèo khổ, không có sở hữu, sống túng thiếu, dầu miễn cưỡng không muốn, người ta quăng cho người ấy một miếng thịt và nói: “Hãy ăn miếng thịt này, này người kia và trả tiền luôn.” Cũng vậy, này Ānanda, là lời tuyên bố của Pūraṇa Kassapa về sáu sanh loại này cho những Sa-môn, Bà-la-môn ấy, không được họ đồng ý, như bởi một kẻ ngu si, không thông minh, không biết thích ứng,⁹¹ bất thiện. Này Ānanda, Ta tuyên bố có sáu sanh loại, hãy nghe và khéo tác ý, Ta sẽ nói.

– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Tôn giả Ānanda vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:

– Này Ānanda, thế nào là sáu sanh loại? Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại đen sanh ra các pháp đen. Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại đen sanh ra pháp trắng. Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại đen sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng. Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại trắng sanh ra pháp đen. Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại trắng sanh ra pháp trắng. Ở đây, này Ānanda, có một số sanh loại trắng sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng.

Và này Ānanda, thế nào là hạng sanh loại đen sanh ra pháp đen? Ở đây, này Ānanda, có một số người⁹² sanh ra trong gia đình thấp kém như gia đình người đổ phân, hay gia đình người thợ săn, hay gia đình người đan tre, hay gia đình người đóng xe, hay gia đình người quét rác, hay trong gia đình một người nghèo khổ khó tìm được đồ ăn uống để sống, khó tìm cho được đồ ăn, đồ mặc. Và người ấy xấu xí, khó nhìn, lùn thấp, nhiều bệnh hoạn, đui một mắt, tàn tật, què, hay đi khập khiễng, không có được đồ ăn, đồ uống, đồ mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, chỗ nằm, chỗ ở, đèn đuốc. Người ấy làm ác hạnh về thân, làm ác hạnh về lời, làm ác hạnh về ý. Người ấy do làm ác hạnh về thân, về lời, về ý, sau khi thân hoại mệnh chung bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Như vậy, này Ānanda, là hạng sanh loại đen sanh ra pháp đen.

Và này Ānanda, thế nào là hạng sanh loại đen sanh ra pháp trắng? Ở đây, này Ānanda, có hạng người sanh ra trong gia đình thấp kém... chỗ nằm, chỗ ở và đèn đuốc. Người ấy làm thiện hạnh về thân, làm thiện hạnh về lời, làm thiện hạnh về ý. Người ấy do làm thiện hạnh về thân, về lời, về ý, sau khi thân hoại mệnh chung, được sanh vào cõi lành, thiên giới, cõi đời này. Như vậy, này Ānanda, là hạng sanh loại đen sanh ra pháp trắng.

Và này Ānanda, thế nào là hạng sanh loại đen sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng? Ở đây, này Ānanda, có hạng người sanh ra trong gia đình thấp kém... chỗ nằm, chỗ ở và đèn đuốc. Người ấy, sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Vị ấy xuất gia như vậy, sau khi đoạn tận năm triền cái, làm cho muội lược các kiết sử về tâm với trí tuệ, trú tâm trên bốn niệm xứ, như thật tu tập bảy giác chi, sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng. Như vậy, này Ānanda là hạng sanh loại đen sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng.

Và này Ānanda, thế nào là sanh loại trắng sanh ra pháp đen? Ở đây, này Ānanda, có hạng người sanh ra trong gia đình cao quý như trong gia đình Sát-đế-lỵ đại phú, hay trong gia đình Bà-la-môn đại phú, hay trong gia đình gia chủ đại phú, phú hào, có tiền của lớn, tài sản lớn, có nhiều vàng bạc, có nhiều tài sản, vật dụng, nhiều tiền của, ngũ cốc. Người ấy lại đẹp trai, dễ nhìn, dễ thương, với màu da tuyệt đẹp, mỹ miều. Người ấy lại được ăn đồ ăn, đồ uống, áo mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, chỗ nằm, chỗ trú, đèn đuốc. Người ấy làm ác hạnh về thân, làm ác hạnh về lời, làm ác hạnh về ý.

Người ấy do làm ác hạnh về thân, do làm ác hạnh về lời, do làm ác hạnh về ý, sau khi thân hoại mệnh chung bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Như vậy, này Ānanda, là hạng sanh loại trắng sanh ra pháp đen.

Và này Ānanda, thế nào là hạng sanh loại trắng sanh ra pháp trắng? Ở đây, này Ānanda, có hạng người sanh ra trong gia đình cao quý như trong gia đình Sát-đế-lỵ đại phú... chỗ trú, đèn đuốc. Người ấy làm thiện hạnh về thân, làm thiện hạnh về lời, làm thiện hạnh về ý. Người ấy do làm thiện hạnh về thân, do làm thiện hạnh về lời, do làm thiện hạnh về ý, sau khi thân hoại mệnh chung, được sanh lên thiện thú, thiên giới, cõi đời này. Như vậy, này Ānanda, là hạng sanh loại trắng sanh ra pháp trắng.

Và này Ānanda, thế nào là hạng sanh loại trắng sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng? Ở đây, này Ānanda, có hạng người sanh ra trong gia đình cao quý như trong gia đình Sát-đế-lỵ đại phú... chỗ trú, đèn đuốc. Vị ấy, sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Vị ấy xuất gia như vậy, sau khi đoạn tận năm triền cái, làm cho muội lược các kiết sử về tâm với trí tuệ, trú tâm trên bốn niệm xứ, như thật tu tập bảy giác chi, sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng. Như vậy, này Ānanda, là hạng sanh loại trắng sanh ra Niết-bàn, không đen không trắng.

Này Ānanda, đây là sáu sanh loại.

Chú thích:
⁸⁷ Tham chiếu: A-tỳ-đạt-ma Tập dị môn túc luận 阿毘達磨集異門足論 (T.26. 1536.15. 0432c10).
⁸⁸ Chaḷabhijātiyo. Xem D. III. 250; DA. I. 162; DB. I. 72; KS. III. 170.
⁸⁹ Luddā. AA. III. 394 viết dāruṇā, nghĩa là kẻ hung bạo. Xem M. I. 343.
⁹⁰ Xem M. I. 450 và II. 178.
⁹¹ Akhettaññunā: Không hiểu biết về đồng ruộng. Trong A. IV. 418, chỉ con bò.
⁹² Xem A. I. 107; II. 85; S. I. 93.